Thursday, July 26, 2012

Stimulus


Một năm trước cả nước ca thán về lạm phát cao, ai cũng mong mặt bằng giá cả được kéo xuống. Bây giờ khi giá bắt đầu sụt giảm, dù vẫn còn cao hơn so với cách đây một năm, người dân chưa kịp phấn khởi thì các chuyên gia kinh tế lại cảnh báo nguy cơ giảm phát và suy thoái. Thông tin về sức mua giảm, tồn kho tăng, doanh nghiệp phá sản hàng loạt và dự báo GDP sẽ tăng dưới 5% tràn ngập mặt báo dường như đã làm các nhà hoạch định chính sách sốt ruột. NHNN bỏ ngoài tai khuyến cáo của IMF cắt giảm lãi suất liên tục và khi thấy tăng trưởng tín dụng vẫn không nhúc nhích đã buộc các ngân hàng phải "đảo nợ" cho doanh nghiệp với mức lãi suất trần 15%. Chính phủ cũng quyết liệt không kém khi dự định sẽ tăng tốc giải ngân đầu tư với tốc độ gấp rưỡi từ nay đến cuối năm, chưa kể nếu đề án xử lý nợ xấu được thực hiện sẽ có hàng chục nghìn tỷ được đẩy ra nền kinh tế. Những động thái có tính phản ứng vô điều kiện (knee-jerk) này có thể thúc đẩy tăng trưởng trong ngắn hạn nhưng sẽ đẩy lùi nhiều nỗ lực cải cách và ổn định kinh tế mà VN đã đạt được trong thời gian qua.

Trước hết cần phải thấy tăng trưởng kinh tế của VN đang và sẽ suy giảm là điều tất yếu khi cả thế giới đang rơi vào một chu kỳ suy thoái mới. Xét cho cùng kim ngạch xuất khẩu của VN gần bằng toàn bộ GDP nên nền kinh tế VN không thể tránh khỏi bị "vạ lây" khi các bạn hàng lớn như EU, Mỹ, Nhật, Trung Quốc "hắt hơi sổ mũi". Đáng ra những cú sốc từ bên ngoài như vậy có thể được hấp thụ bớt một phần nếu chính sách tỷ giá linh hoạt hơn nhưng tiếc là NHNN vẫn khăng khăng giữ ổn định tỷ giá. Những biện pháp nới lỏng tiền tệ và tài khoá sẽ kích thích tổng cầu trong nước nhưng không giúp hàng VN nâng tính cạnh tranh ngay cả trên thị trường nội địa. Thêm vào đó kích cầu bao giờ cũng đi kèm với gia tăng thâm hụt thương mại và một phần nguồn lực kích cầu sẽ thất thoát ra bên ngoài, nhất là trong giai đoạn cả thế giới tìm cách gia tăng xuất khẩu.

Thứ hai, kinh tế suy giảm đồng thời với lạm phát hạ nhiệt là kết quả của những nỗ lực thắt chặt tiền tệ nhằm ổn định vĩ mô trong hai năm qua. Giới doanh nghiệp buộc phải giảm bớt tỷ lệ vốn vay (deleveraging) khi tín dụng bị thắt chặt, hệ quả tất yếu là đầu tư giảm và qui mô sản xuất thu hẹp. Lạm phát trước đây do tăng trưởng quá nóng và đầu tư quá mức cần thiết (over investment) nhưng không hiệu quả, bởi vậy giảm phát và giảm đầu tư là điều nên có. Một giai đoạn suy giảm là điều kiện cần để nền kinh tế đào thải những doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả, quá phụ thuộc vào vốn vay, phụ thuộc vào đặc quyền đặc lợi. Cuộc thanh lọc này nếu được kết hợp với quá trình tái cấu trúc mạnh mẽ các doanh nghiệp nhà nước sẽ đẩy mạnh năng suất (productivity) của nền kinh tế trong tương lai. Giải cứu tất cả doanh nghiệp bằng mọi giá có thể khôi phục tăng trưởng trong ngắn hạn nhưng nền kinh tế sẽ càng ngày càng kém hiệu quả và rủi ro tiềm ẩn càng cao.

Thứ ba, nếu các chính sách đối phó với suy giảm kinh tế được tập trung vào trợ giúp người nghèo thay vì cấp tập hỗ trợ doanh nghiệp, hố ngăn cách giầu nghèo vốn đã quá sâu sẽ được giảm bớt. Trong những năm tăng trưởng nóng, một số người đã giàu lên nhờ vào cơ chế và dòng tín dụng dễ dãi. Đa số dân chúng còn lại dù có thu nhập tăng lên nhưng phải đối mặt với lạm phát cao và dịch vụ công ngày càng thu hẹp nên khả năng tích luỹ rất thấp. Quá trình phân tầng xã hội chỉ giảm tốc khi lạm phát và tăng trưởng hạ nhiệt. Nếu chính phủ tập trung nguồn lực xây dựng một hệ thống an sinh xã hội và mạnh tay trợ cấp người nghèo thì ảnh hưởng của suy giảm kinh tế sẽ giảm đáng kể, đó cũng sẽ là nền móng cho một xã hội bình đẳng và ổn định hơn. Vung tay chi tiền thuế của dân để cứu doanh nghiệp sẽ là hình thức chuyển ngược của cải từ đa số dân chúng cho một tầng lớp nhỏ trong xã hội vốn đã giàu có. Nếu phải cứu một số doanh nghiệp nào đó cần phải có cơ chế ràng buộc để họ phải chia sẽ một phần lợi nhuận trong tương lai cho xã hội chứ không thể "lời tôi hưởng, lỗ nhà nước và nhân dân chịu".


Note: Một version của bài viết này đã được đăng trên TBKTSG.



8 comments:

  1. Quá chuẩn, giá mà a1, a2, a3 a4 ... cũng nghĩ như a Giang thì tốt quá

    ReplyDelete
  2. Sory, em có suy nghĩ khác về vấn đề này
    Không doanh nghiệp = no job
    doanh nghiệp phá sản, đồng nghĩa thất thu thuế ( thuế doanh nghiệp và cả thuế TN cá nhân)=> mất nguồn lực. Nếu vậy lấy đâu ra hỗ trợ người nghèo

    Người dân luôn trong thế bị động, ảnh hưởng kinh tế họ luôn là người chịu thiệt nhất, nếu ép doanh nghiệp => phá sản, không có môi trường kinh doanh đồng nghĩa họ ra đi, tài sản họ có, cứ ngồi ăn chờ thời, nhưng người đi làm thuê thì không vậy, đồng thời nếu đem mục tiêu ổn định chính trị ( gần đây, tình trạng lừa gạt xảy ra thường xuyên, ngay cả đai gia còn bị lừa),trong bối cảnh TQ dang lâm le thì nhà nước buộc lòng phải làm vậy.Thà hoạt động cầm chừng còn hơn để nó chết.
    Em thấy ý kiến a Giang về GDP chủ yếu từ xuất khẩu nên ảnh hưởng thế giới là hay nhất. Doanh nghiệp VN đã không tập trung thi trường nội đia.

    Đây là hướng nhìn khác cá nhân em, nhưng vẫn không biết cách nước ngoài chuyển lợi nhuận doanh nghiệp ra thành nguồn vốn XH ntn? Nếu không thì vẫn cứ "Lời tôi hưởng, lỗ nhà nước và nhân dân chịu"

    ReplyDelete
  3. Thank you for all the good analysis.

    The value of the money had been decreased to the unbelievable amount.

    They do not take away people's money. They take away the value of the money.

    ReplyDelete
  4. @Pham Ngoc Chan: đồng ý với bạn, doanh nghiệp phá sản không phải một điều tốt lành gì, nhưng chắc không có chuyện "ép" DN chết. Trong bối cảnh hiện nay, DN gặp khó khăn là chuyện không của riêng VN, nội tại kinh tế VN lại càng nhiều vấn đề, cầu tiêu dùng giảm cả trogn nước và ngoài nước chắc chắn sẽ ảnh hưởng mạnh đến hoạt động kinh doanh của các DN nhưng tôi nghĩ kinh doanh có chu kỳ, đã có thăng ắt sẽ có trầm. Thực tế hiện nay các DN gặp khó khăn đa phần do hậu quả bởi những sai lầm trong điều hành, điều này cũng thật là đáng tiếc nhưng bản thân nhiều DN cũng có phần lỗi vì khá nhiều trogn số họ đầu tư tiền vào những lĩnh vực rủi ro như BĐS, phụ thuộc quá lớn vào vốn vay. Vì vậy, trong quá trình deleveraging sẽ không ít phải thu hẹp hoặc đóng cửa sản xuất. Đây là một điều đau đớn nhưng phải chấp nhận hơn là cứu DN, hoặc cứu NHTM bằng mọi giá. Tôi ko phải laissez-faire nhưng trong bối cảnh hiện nay tôi thích khái niệm "creative destruction", đây là điều cần thiết và chúng ta nên chấp nhận điều đó. Tôi tin rằng nếu thay vì cứu DN, cứu NHTM bằng mọi giá, gov co quá nhiều việc khác để làm, ví dụ như việc tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô chấp nhận tăng trưởng giảm trong năm nay, hoàn thiện cơ chế thị trường đúng nghĩa thì DN lại sẽ phát triển tốt và ổn định hơn các năm sau...

    ReplyDelete
  5. Sửa lỗi chính tả anh Giang một chút:
    "ta thán" thay vi "ca thán"

    ReplyDelete
    Replies
    1. Cám ơn bạn đã nhắc, nhưng hình như cả 2 chữ này đều đúng. Tôi google thì thấy "ca thán" phổ biến hơn "ta thán". Có lẽ chữ sau cổ hơn nên ít người dùng, nhưng chắc nó đúng với gốc Hán Việt hơn.

      Delete
  6. Hoàn toàn đồng ý với anh Giang. Thực ra, kinh tế VN cần phải landing và bảo dưỡng máy móc thật kỹ rồi mới có thể take off tiếp được. Nếu càng kéo dài quá trình landing mà cứ bay là là mặt đất mãi cho đến lúc máy móc hỏng hết thì tổn thất càng nặng nề hơn.

    Đúng ra, chúng ta cần landing vào năm 2008, ngay khi 1st dip thì tốt hơn nhiều. Lúc đó, chúng ta cố gắng bơm tiền, hạ lãi suất để kích thích nhưng sau đó tiền toàn chảy vào bất động sản và dùng để đảo nợ, tăng vốn cho các ngân hàng.

    Một số doanh nghiệp thấy được giảm 4% lãi suất thì cố vay cho bằng được để đầu tư lung tung, rất kém hiệu quả.

    Đến 2010 và 2011 thì không thể cứu được đành phải phá giá VND, thắt chặt tín dụng. Rõ ràng là cán cân thanh toán được cứu vãn, căng thẳng FX được gỡ bỏ, XK tăng, nguồn lực XH rút bới khỏi ngành BDS và tài chính, chuyển sang các ngành SX hàng tiêu dùng khác để đáp ứng nhu cầu nội địa (sau khi phá giá VND, giá hàng nhập khẩu quá cao).

    Quá trình phá giá VND, hạn chế NK, hạn chế tăng trưởng tín dụng (bằng nhiều biện pháp) thực sự đang rất có tác dụng để nên kinh tế khôi phục lại năng lực SX. Nói nôm na ra là làm thực ăn thực chứ không ngồi mát đầu tư BDS và CK như xưa nữa.

    Vì vậy, em rất đồng tình với anh Giang là cần tiếp tục duy trì các chính sách thắt chặt thêm 1-2 năm nữa chứ mở van bây giờ thì lại lặp lại vết xe đổ của năm 2009 và của cả thế giới (double dip reccession)

    ReplyDelete

Note: Only a member of this blog may post a comment.