Credit rating

Credit rating là một loại thông tin cần thiết cho các hoạt động đầu tư, đặc biệt liên quan đến các financial institutions. Trước đây tôi đã thắc mắc tại sao không có công ty VN nào đứng ra làm dịch vụ này vì những "đại gia" quốc tế như S&P hay Moody không thể cover hết thị trường VN và chưa chắc họ đã có hiểu biết về thị trường VN bằng các doanh nghiệp nội địa. Bởi vậy tôi rất mừng khi nghe tin có một công ty tư nhân (Vietnam Credit) đã nhảy vào lĩnh vực này và đưa ra bản đánh giá đầu tiên cho các ngân hàng thương mại.

Tôi không ngạc nhiên khi biết Hiệp hội ngân hàng (VNBA) phản ứng với bản đánh giá này, đây là việc làm bình thường của một hiệp hội ngành nghề để bảo vệ các thành viên của mình khi họ cho rằng bản đánh giá không chính xác. Tuy nhiên việc VNBA lôi NHNN vào cuộc có vẻ không công bằng với Vietnam Credit. Ở các nước phát triển đúng là các central banks có thông tin đầy đủ, chính xác, và cập nhật nhất về tình hình sức khỏe của các NHTM. Tuy nhiên các CB không bao giờ đưa ra đánh giá credit rating cho các NHTM, đơn giản vì đấy không phải là chức năng của họ.

Các CB thu thập thông tin cho mục đích chính sách và ổn định hệ thống, khác xa so với mục đích đánh giá credit rating của một NHTM. Các thông tin này phần nhiều phải giữ bí mật và chỉ được cung cấp cho công chúng dưới dạng aggregates (vd total flow of funds, open positions,...) để tránh tiết lộ chiến lược kinh doanh của từng ngân hàng. Về phía các credit rating agencies, trên nguyên tắc họ chỉ đánh giá dựa trên các thông tin được công bố công khai để đảm bảo kết quả credit rating consistent giữa các ngân hàng khác nhau. Tất nhiên các ngân hàng có thể cung cấp thêm thông tin cho các CRA vì như thế sẽ giúp giải thích những điểm bất lợi cho rating của họ. Ở khía cạnh này, đúng ra VNBA cần phải làm việc với Vietnam Credit để chuẩn hóa những thông tin mà các ngân hàng cần cung cấp cho giới CRA (không chỉ Vietnam Credit mà cả các CRA trong tương lai). VNBA/NHNN cũng có thể phản biện/tư vấn các phương pháp phân tích đánh giá của các CRA, nhưng người phán quyết cuối cùng chính là các nhà đầu tư sủ dụng dịch vụ của CRA.

Cuộc khủng hoảng vừa rồi cho thấy ngay cả các CRA lớn và kinh nghiệm hàng chục năm vẫn có sai lầm và mô hình CRA hiện tại có nhiều vấn đề cần phải cải tổ. Tuy nhiên hầu hết các nhà kinh tế đều cho rằng các CRA cần thiết vì nó giúp giảm bớt rủi ro và tiết kiệm chi phí cho nhà đầu tư (và cho xã hội). Có lẽ VNBA và NHNN nên khuyến khích các CRA nội địa như Vietnam Credit hoạt động, đồng thời tham khảo các mô hình quản lý CRA của các nước để xây dựng một hệ thống CRA nội địa lành mạnh. VNBA nên coi các CRA là đối tác và nên giúp các CRA non trẻ như Vietnam Credit trưởng thành chứ không nên tìm cách xóa sổ những dịch vụ loại này chỉ vì họ đưa ra những đánh giá không hợp ý mình.

Update (04/05/10): Cuối cùng VNBA đã thành công lobby NHNN "xóa sổ" Vietnam Credit :-(