UNCTAD

Tuần trước, website một thời đình đám vietchinabusiness.vn giật tít "Liên Hiệp Quốc muốn thay thế đồng USD", có lẽ là một bản dịch tóm lược một bài báo trên tờ Telegraph. Tuy nhiên khi đọc kỹ nội dung thì được biết đây là một đề suất của các chuyên gia của UNCTAD trong bản báo cáo hàng năm Trade and Development Report của tổ chức này.

Trong số hàng hà sa số các "chi nhánh" của Liên Hiệp Quốc, ngày nay UNCTAD có vị trí khá khiêm nhường và ít được biết đến hơn so với các tổ chức liên quan đến kinh tế khác như World Bank hay UNDP. Tổ chức này được Raul Prebisch, cha đẻ của dependency theory, thành lập với mục đích chủ yếu là đại diện cho các nước nghèo "đòi hỏi" quyền lợi trong các trade và investment agreements từ những năm 1960s. Trong những năm 70s, UNCTAD rất đình đám với phong trào New International Economic Order (NIEO) khi các nước đang phát triển kêu gọi một trật tự thế giới mới sau cuộc "đảo chính" thành công của các nước xuất khẩu dầu mỏ OPEC. Tuy nhiên phong trào này dần dần thoái lui khi pro-market reforms và Washington consensus được đề cao trong những thập kỷ sau đó. UNCTAD, cùng với sự thoái trào của NIEO, cũng mất dầy tiếng tăm và ảnh hưởng trên trường quốc tế.

Quay lại với bài báo của Telegraph, tựa đề "UN wants new global currency to replace dollar" mang nhiều tính giật gân hơn là thực tế. Dù sao đây chỉ là một đề nghị của một số chuyên gia trong nội bộ UNCTAD trong một báo cáo thường niên của họ. Còn rất xa cho đến khi Liên Hiệp Quốc (chính xác hơn là ECOSOC) chính thức ra tuyên bố hay nghị quyết về vấn đề này. Hơn nữa, UNCTAD với vai trò đại diện cho các nước đang phát triển nên đề nghị này chắc chắn sẽ có nhiều hơi hướng của các đề nghị trước đó từ TQ hay Nga. Nếu coi đề nghị này là đề nghị đầu tiên của một tổ chức quốc tế lớn thì cũng không chính xác. Trước đó, một hội đồng cố vấn đặc biệt của UN General Assembly do Joseph Stiglitz đứng đầu cũng đã có một đề nghị tương tự vào tháng 3/2009.

Vấn đề cải tổ hệ thống tài chính và tiền tệ quốc tế là rất cần thiết, chắc chắn những lời kêu gọi cho vấn đề này sẽ được các tổ chức lớn hơn (IMF, WB, UNDP) đưa ra. Tuy nhiên cần phân biệt giữa nhưng lời kêu gọi hay đề suất cải tổ của các chuyên gia với chính sách/biện pháp của các tổ chức quốc tế này.

Update (21/09): Hội đồng cố vấn cho UN General Assembly President của Stiglitz vừa lặp lại lời kêu gọi new reserve system. Lưu ý title của bản tin này là "UN panel calls for...".