My name is Bond

(Nguồn: Inca Kola News)

Cuối cùng tổng thống Ecuador Rafael Correa đã chính thức tuyên bố default không trả $30m lãi suất cho $510m trái phiếu sẽ đáo hạn năm 2012, hoàn thành "lời hứa" của mình trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2006. Giữa tháng 11/2008, Correa đã đơn phương áp đặt "grace period" 30 ngày tạm hoãn trả số lãi suất nói trên khi ủy ban kiểm toán của Ecuador cho rằng government bonds của nước này có "vấn đề".

Tổng số nợ nước ngoài hiện tại của Ecuador khoảng $10b tương đương với 21% GDP, so với 33% của VN (2006). Foreign reserve của nước này là $5.65b, thừa sức trả được cả vốn lẫn lãi của số bond vừa default. Vậy tại sao Ecuador lại default? Có phải vì tổng thống Correa muốn giữ lời hứa của mình với dân Ecuador?

Sau khi thắng cử năm 2006, Rafael Correa đã nhiều lần làm các nhà đầu tư nước ngoài "thót tim" và bán đổ bán tháo trái phiếu Ecuador vì những lời đe dọa sẽ default. Correa, một đồng minh thân cận của Hugo Chavez, đã từng cắt đứt quan hệ với WorldBank, tuyên bố không trả nợ IMF, và đòi renegotiate lại các hợp đồng ăn chia với các hãng khai thác dầu khí nước ngoài. Tất cả những động thái này đã từng được cho là một "âm mưu" của chính Ecuador nhằm manipulate giá bonds của chính mình để âm thầm mua lại với giá rẻ.

(Hãy thử tưởng tượng một kịch bản thế này: Công ty E bán trái phiếu với discount 5% cho các nhà đầu tư. Sau đó chính E tung tin đồn E sắp phá sản làm các nhà đầu tư lo ngại bán tống bán tháo trái phiếu vừa mua, có thể với discount 50%. E lẳng lặng cho người mua lại và như vậy kiếm được chênh lệch 45% mà chẳng mất gì cả. Thêm một mánh nữa: đồng thời với việc tung tin đồn, E "gà" cho V bán CDS cho trái phiếu của E, một số nhà đầu tư có thể không bán tháo trái phiếu mà chay đi mua CDS từ V với giá khoảng 30%, V chia lại cho E 15% coi như cả E và V đều có lợi.)

Tình cờ, Venezuela chính là người đã bán CDS giá trị hàng trăm triệu để bảo vệ rủi ro cho Ecuador bonds. Theo số liệu của DTCC, đến thời điểm hiện tại số lượng CDS đó có net value là $642m, nghĩa là Venezuela sẽ là người chịu thiệt hại nặng nhất khi Ecuador default. Tại sao Rafael Correa lại "chơi" Hugo Chavez một vố như vậy? Hay thực chất Venezuela đã âm thầm neutralize hết số CDS mà mình underwrite rồi, tất nhiên là với lợi nhuận kha khá.

Dù sao đi nữa, Felix Salmon cho hành động vừa rồi của Ecuador là "ngu ngốc". Ngay khi bond 2012 default, các loại bonds khác của Ecuador cũng tự động default theo vì cross-default article. Như vậy sẽ rất khó cho Ecuador có thể negotiate để restructure lại số bonds đó. Hiển nhiên các nhà đầu tư sẽ kiện Ecuador ra tòa, mà là tòa New York vì tất cả bonds của Ecuador đều phát hành ở New York và hợp đồng ký theo luật Mỹ. Nếu vậy nhiều khả năng tòa sẽ ra lệnh phong tỏa toàn bộ tài sản của Ecuador ở nước ngoài, mà tình cờ cũng ở Mỹ là chính. Kể cả các khoản tiền thu được từ xuất khẩu cũng sẽ bị chặn lại. (Nhớ lại vụ Vietnam Airlines bị luật sư Liberati kiện ở Ý.)

Bên cạnh đó Ecuador sẽ mất hết khả năng vay nợ nước ngoài, kể cả vay từ các tổ chức quốc tế như WB, IMF. Các nhà đầu tư tư nhân cũng không dại gì bỏ tiền đầu tư ở Ecuador mà sẽ rời sang các nước láng giềng. Ecuador sẽ được vào Guinness là quốc gia có số lần default nhiều nhất: 6 lần, danh hiệu mà không một người Ecuador nào có thể tự hào.

Felix Salmon cho rằng Ecuador sẽ phải rút lại tuyên bố default hoặc tìm cách thỏa thuận với các nhà đầu tư nước ngoài trước khi quá muộn. Dù sao đi nữa, Rafael Correa cũng đã có bằng PhD Econ ở University of Illinois và theo nhân xét của thầy giáo cũ Weaner Baer thì Correa sẽ "not going to do anything foolish..."

Có điều phó của Correa hiện đang là ... Lenin.

Update (16/12): Sau khi Ecuador default, Credit Suisse dự báo lại tốc độ tăng trưởng của Ecuador cho năm 2009 từ +2% xuống -1%. Nếu điều này thật sự xảy ra cho một nền kinh tế có GDP khoảng $100b, thiệt hại chỉ trong năm 2009 do GDP sụt giảm sẽ là $3b, lớn hơn tất cả số bond mà Ecuador đã phát hành cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Update (17/5/10): Cuối cùng cái kịch bản tôi "vẽ" ra bên trên đã thành sự thật. Ecuador sau khi tuyên bố default vào tháng 12/2008 đã mua lại hầu hết số bonds đó với giá rẻ mạt chỉ 6 tháng sau. Đúng như Felix Salmon dự đoán, các nhà đầu tư quốc tế đã quay lại với Ecuador và nước này đang tìm nguồn finance từ China và Iran, nhưng có vẻ cũng đang bế tắc.