A possible answer

Giá vàng trong nước tăng thì giải pháp là NHNN cho phép nhập vàng vào VN, vậy giá vàng thế giới tăng thì nhập vàng từ đâu nhỉ? Chẳng lẽ từ sao Hỏa?

Answer:

Sao hỏa mầu đỏ nên nhiều khả năng có đồng chứ không phải vàng, loại bỏ khả năng này. Vậy liệu có giải pháp nào cho giá vàng thế giới? Chẳng cần phải có giải pháp gì cả, gold standard đã lùi về dĩ vãng từ lâu. Đối với phần lớn thế giới, vàng bây giờ chỉ còn là một thứ đồ trang sức như kim cương hay đồng hồ Thụy sĩ. Liệu có ai lo cuống lên nếu ngày mai xảy ra bubble giá đồng hồ Thụy sĩ hay không? Đấy là quan điểm của Willem Buiter tôi đã trích dẫn ở đây.

Nhưng là công dân nước CHXHCN Việt nam đã từng sống qua giai đoạn "giá, lương, tiền", tôi không thể ngả về phe ngài Buiter được. Không phải chỉ có dân da vàng mũi tẹt như VN và TQ mới lo xa giấu cây với chỉ dưới cột nhà, có tin rằng thậm chí cả dân Ăng lê vốn phớt tỉnh sự đời cũng đổ xô đi mua vàng thỏi về cất dưới đệm ngủ, chắc hẳn không phải vì tính năng chữa bách bệnh như mấy cái vòng titan bán ở VN. Vậy cơ sự làm sao mà giá vàng cứ tăng như tên bắn như thế? Liệu giá vàng cao có đẩy thế giới rơi vào suy thoái hay loạn lạc hay không? Nếu có thì giải pháp nào?

Cách giải thích truyền thống mà đa số các nhà kinh tế đưa ra là liquidity của các central banks được bơm ra để cứu giới nhà băng đã đẩy asset prices, trong đó có giá vàng, lên cao hơn cả đỉnh lũ miền Trung. Trong khi đó Bộ Ngân khố Mỹ đã, đang, và sẽ nợ "như chúa chổm" nên thiên hạ chẳng còn ai tin vào tương lai của mấy tờ giấy mầu xanh xanh có cái khẩu hiệu "in gốt uy tờ rớt" nữa. Tất nhiên trừ dân VN vì dù sao mấy cái tờ xanh xanh có ảnh dăm ông trán hói đó cũng còn có tương lai hơn mấy cái tờ đo đỏ với một ông cụ râu dài. Hậu quả là các ngân hàng trung ương thế giới, mà mạnh tay nhất là Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa, ào ạt đổi đô ra vàng, giá vàng thế giới không lên mới lạ.

Đấy là official version, chắc phải giải thích được 90% tình hình giá vàng thế giới đang tăng phi mã, 9% nữa là tội đầu cơ của giới hedge funds, những kẻ không từ bỏ một mánh khóe nào để kiếm lợi. Còn 1% còn lại chẳng lẽ lại bỏ sót, thôi thì tôi tạm vẽ ra thêm một nguyên nhân nữa, ai tin thì tự chịu trách nhiệm nhé :-)

Số là, trừ những ai mang quốc tịch TQ, phần còn lại của thế giới đồng loạt cho rằng TQ phải nâng giá đồng Nhân dân tệ để kinh tế thế giới cân bằng lại. Tuy nhiên cho đến thời điểm này TQ vẫn bỏ ngoài tai những lời dọa dẫm lẫn dụ dỗ, giữ vững lập trường 6.8 từ khi cô bé Lin Miaoke lip sing trên sân vận động tổ chim hơn một năm về trước:

Như một GS đáng kính đã chỉ ra, trong khi Thống đốc Nguyễn Văn Giàu chỉ có khả năng hỗ trợ VNĐ cho đến khi $19b dự trữ ngoại tệ của VN cạn sạch, PBoC có "unlimited capacity" giữ cho đồng RMB thấp so với đồng USD. Do đó đồng USD chìm đến đâu thì đồng RMB theo đến đấy, kết quả là những đồng tiền khác "bị" lên giá so với đồng RMB và khả năng cạnh tranh hàng xuất khẩu của các nước này so với TQ không phải thiệt "đơn" mà là thiệt "kép".

Lần lượt Hàn quốc, Đài loan, Malaysia, Thailand, Ấn độ, Argentina, Brazil phải ra tay can thiệp vào thị trường ngoại hối để cố giữ khả năng cạnh tranh cho hàng xuất khẩu của mình so với hàng TQ. Tất nhiên họ phải mua vào USD, một cuộc chạy đua với PBoC. Vấn đề là số USD chảy vào các tài khoản dự trữ ngoại hối đó trước kia phần lớn được biến thành trái phiếu chính phủ Mỹ, nhưng tình trạng đồng USD bấp bênh và tương lai lạm phát cao do nợ chính phủ quá lớn làm trái phiếu chính phủ Mỹ không còn là nơi trú ngụ an toàn nữa, vàng là một công cụ thay thế trong tình hình này.

Việc các CB đua nhau mua vàng làm giá vàng tăng, nhưng tác động đó không lớn bằng cái expectation của thị trường về cuộc competitive devaluation này sẽ tiếp tục kéo dài trong thời gian tới. Cho dù ai cũng biết sứ mạng lịch sử của vị tổng thống da đen đầu tiên của Mỹ trong mấy ngày ở Thiên An Môn sắp tới là thuyết phục bác Hồ (Cẩm Đào) nới lỏng bớt vòng kim cô quanh đồng USD, tôi chưa thấy ai lạc quan tin rằng TQ sẽ chiều lòng Mỹ. Đây là lúc TQ phải dạy cho Mỹ một bài học.

Tóm lại ai cũng tin rằng chừng nào đồng RMB vẫn được gắn chặt với USD, thị trường vàng quốc tế sẽ tiếp tục nhân được những buy orders lớn của các CB muốn chạy đua với PBoC. Riêng với VN, dù còn khuya mới có chuyện NHNN mở hầu bao mua vàng cất kho dự trữ, cứ thỉnh thoảng bác Nguyễn Văn Giàu lại phải mở cửa biên giới nhập vàng về để thỏa mãn nhu cầu cho các công dân CHXHCN VN vốn tin vào vàng hơn bất kỳ thứ gì khác. PBoC mua vàng vì đồng RMB bị định giá quá thấp, dân VN mua vàng vì VNĐ bị định giá quá cao. Xét cho cùng chính cái misvaluation này, dù upside hay downside, gây ra cơn sốt vàng.

Như vậy, cho dù Willem Buiter đúng, giá vàng cao không trực tiếp thì cũng gián tiếp ảnh hưởng đến kinh tế thế giới thông qua international imbalances tiếp tục gia tăng. Liệu giá vàng cao có gây ra bất ổn xã hội hay không? Chưa thấy có trường hợp nào dân VN đánh nhau trước cửa các tiệm vàng để giành mua. Tuy nhiên nếu vấn đề currency misvaluation/international imbalances chưa giải quyết được, thế giới có thể sẽ chứng kiến một làn sóng protectionism trỗi dậy. Đây sẽ là tiền đề của bất ổn.

Vậy giải pháp thế nào? Chưa ai nghĩ ra được cách nào thuyết phục TQ thay đổi chính sách tỷ giá. Các sức ép ngoại giao đến nay vẫn như "nước đổ đầu vịt". Nick Rowe đề suất: Why can't Fed just buy yuan?

Have a nice weekend.

Update (17/11): Giọng điệu diều hâu càng ngày càng xuất hiện nhiều. Ambrose Evans-Pritchard của The Telegraph viết: "Washington can bring China to its knees at any time by shutting markets. There is no symmetry here. Any move by Beijing to liquidate its holdings of US Treasuries could be neutralized – in extremis – by capital controls. Well-armed sovereign states can do whatever they want. If provoked, the US has the economic depth to retreat into near autarky (with NAFTA) and retool its industries behind tariff walls – as Britain did in the 1930s under Imperial Preference. In such circumstances, China would collapse. Mao statues would be toppled by street riots."

Update (18/11): Hôm nay đến lượt Martin Wolf (Financial Times): "Did Mr Obama speak so bluntly? Probably not. Should he have? Yes, I think he should. We have spent long enough discussing China’s exchange rate policies. It is time for action."

Update (1/12): Thủ tướng TQ Wen Jiabao đáp trả: "This is unfair".