What a trade

Nhớ lại CDS là một hợp đồng bảo hiểm cho một loại chứng khoán (bonds, CDO) nào đó trong trường hợp nhà phát hành default. Ví dụ nếu tôi mua bond của chính phủ VN và sợ rằng chính phủ VN sẽ không thanh toán được coupon và/hoặc face value khi bond hết hạn, tôi có thể đi mua CDS để bảo hiểm rủi ro này. Ngày hôm qua giá CDS của VN bonds là 288bps, nghĩa là tôi đồng ý hàng năm (từ giờ đến khi hợp đồng CDS hết hạn) trả cho người bán CDS 2.88% trên tổng số bond tôi muốn bảo hiểm. Trong thời gian đó nếu chính phủ VN default, người bán CDS sẽ có trách nhiệm trả lại tôi tổng số tiền bonds tôi đã mua bảo hiểm.

Khác với các loại hình bảo hiểm thông thường, người mua CDS, nghĩa là người muốn được bảo hiểm, không nhất thiết phải sở hữu chứng khoán được bảo hiểm. Nghĩa là tôi không nhất thiết phải mua bond của chính phủ VN mà vẫn có thể mua CDS để bảo hiểm cho một số bond nào đó, ví dụ $1m. Chính điều này làm thị trường CDS phát triển rất nhanh vì nhiều người tham gia chỉ với mục đích kiếm lời khi CDS lên giá hay giảm giá chứ không phải vì nhu cầu bảo hiểm thực sự. Vào thời điểm đỉnh cao cuối năm 2007, tổng số tiền được bảo hiểm (notional amount) trên thị trường này vào khoảng $60 trillions, cao hơn GDP của toàn thế giới.

Sau khi Lehman Brother phá sản, AIG một công ty đã bán rất nhiều CDS (khoảng $400b) bảo hiểm cho bonds và CDO có nguy cơ phá sản vì phải đối mặt với việc bồi thường số notional amount đó cho người mua CDS. Điều này buộc chính phủ Mỹ phải bơm một lượng tiền lớn vào giải cứu AIG, trong đó có $70b dùng để mua lại một số CDO trôi nổi trên thị trường mà AIG đã bán CDS bảo hiểm. Quay lại ví dụ bonds của chính phủ VN, giả sử tôi đã mua $1m bonds và đã mua CDS bảo hiểm cho số bonds đó. Nếu khả năng chính phủ VN sẽ default tăng lên, người bán CDS cho tôi sẽ có khả năng lỗ vì phải trả cho tôi face value là $1m trong khi trong thời gian qua tôi chỉ trả 2.88% phí bảo hiểm hàng năm. Để bảo vệ cho người bán CDS cho tôi, chính phủ VN đứng ra mua lại số bonds của tôi và như vậy bonds sẽ không bao giờ bi default nữa. Đây chính là cách chính phủ Mỹ đã cứu AIG.

Nếu chính phủ Mỹ làm được nghĩa là điều này hợp pháp và sẽ có người sẽ bắt chước cách làm này để tránh bị rủi ro sau khi đã bán CDS. Nhưng WSJ (nếu bạn không đọc được thì vào đây) vừa cho biết Amherst Holdings, một broker nhỏ ở Texas, đã dùng cách này để kiếm lời. Amherst bán ra một lượng lớn CDS bảo hiểm cho $29m mortgage ở California mà khả năng default rất cao. Điều đáng nói là người mua số CDS này toàn là các tên tuổi lớn như JPM, RBS, BoA và các đại gia này tin là đã kiếm được món hời vì số mortgage này chắc chắn sẽ default. Như đã giải thích ở trên các ngân hàng này không nhất thiết phải sở hữu $29m mortgage đó nên họ mua CDS với tổng số notional amount lên đến $130m với giá 80-90% (nhớ là giá CDS cho VN bonds hiện tại chỉ là 2.88%). Họ sẵn sàng trả cao như vậy vì khi số $29m mortgage default, Amherst sẽ phải trả $130m (họ sẽ lời 10-20% trên tổng số $130m này). Nice trade.

Nhưng Amherst đã đi một nước cờ cực kỳ thông minh: mua lại toàn bộ số $29m mortgage đó y hệt như chính phủ Mỹ đã mua lại số CDO mà AIG đã bán CDS bảo hiểm. Như vậy số mortgage này sẽ không bao giờ default nữa và các đại gia nói trên mất toàn bố số phí bảo hiểm đã trả cho Amherst (80-90% của tổng số $130m). Hiện tại các đại gia trên đang vò đầu bứt tai và tìm cách kiện Amherst ra tòa vì tội đã "lừa" họ. Nếu tôi là luật sư của Amherst, tôi sẽ chỉ ra trường hợp AIG cho thấy những gì Amherst làm là hoàn toàn hợp pháp.

Update (13/06): George Soros đề nghị cấm hẳn CDS, coi đây là instruments of mass destruction.