Cap and trade

Tôi đã có lần thảo luận về cap-and-trade và Pigovian tax đối với vấn đề khí nhà kính ở đây. Trong bài viết đó tôi nghiêng về quan điểm của Mankiw nên sử dụng Pigovian tax thay vì cap-and-trade mặc dù về mặt lý thuyết hai biện pháp này tương đương nhau. Tuy nhiên khi đọc bài này của Richard Tol tôi mới biết thêm một số argument của phe ủng hộ cap-and-trade.

Về lý thuyết cap-and-trade và Pigovian tax tương đương nhau trong một nước, nhưng xét trên bình diện quốc tế thì 2 biện pháp này rất khác nhau. Trong bài trước tôi có trích dẫn một ý của Mankiw rằng nếu cap-and-trade không được thực hiện đồng bộ ở đa số các nước trên thế giới thì vấn đề khí nhà kính sẽ không thể giải quyết. Trong khi đó Pigovian tax có thể được đánh vào các hàng hóa từ các nước không chịu tham gia vào một hiệp định quốc tế giảm khí CO2. Ví dụ nếu TQ không cam kết giảm khí thải của mình thì Mỹ và các nước khác có thể đánh thuế lên hàng hóa của TQ. Tuy nhiên lập luận này nếu đúng cho Pigovian tax thì cũng đúng với cap-and-trade.

Trong khi đó Richard Tol chỉ ra rằng việc tạo ra carbon permit market ở các nước sẽ có tính lan tỏa vì các nước khác dù không có thị trường carbon nhưng private sector sẽ tìm cách "xuất khẩu" carbon credit của mình sang các nước khác. Ví dụ điển hình là các hoạt động CDM đang nở rộ ở các nước đang phát triển. Tất nhiên ngay cả khi các nước công nghiệp phát triển sử dụng Pigovian tax các CDM vẫn có thể được sử dụng để khuyến khích các nước nghèo bảo vệ môi trường. Tuy nhiên thiếu vắng một thị trường có liquidity tốt sẽ cản trở các hoạt động này phổ biến. Một điều rất rõ là CDM chỉ trở nên popular sau khi châu Âu đưa ra cap-and-trade và tổ chức carbon permit market. Hơn nữa, việc các nước giàu thiết lập cap-and-trade và cho phép carbon permit "fungible" (mua bán được ở các thị trường khác nhau) sẽ là incentive cho các nước nghèo tham gia vì họ sẽ có thể xuất khẩu permit trực tiếp chứ không phải thông qua CDM.

Một lập luận quan trọng của Richard Tol là supply và demand cho carbon credit ở các nước rất khác nhau, phản ánh marginal cost và (perceived social) benefit khác nhau. Do đó nếu sử dụng Pigovian tax thì sẽ khó có một tax rate thống nhất trên toàn thế giới và do vậy sẽ dể xảy ra trade conflict. Trong khi nếu sử dụng cap-and-trade với fungible permits thì vấn đề này sẽ được market giải quyết (lại market vs government :-)).

Tóm lại để chống lại hiệu ứng nhà kính một hệ thống cap-and-trade toàn cầu như ý định của Kyoto Protocal có lẽ là hợp lý nhất. Với những nước không đủ capacity để phát triển cap-and-trade (như VN) có thể tạm thời áp dụng Pigovian tax và tiếp tục dùng CDS để xuất khẩu carbon permits.