Lesson 2

Nguyên tắc High Risk - High Return (HRHR) đã xuất hiện từ thời La mã và cho đến giờ nó vẫn không sai. Nếu nói nguyên nhân của các cuộc khủng hoảng bắt đầu từ các asset price bubble thì thực ra vẫn chưa phải là nguyên nhân sâu xa. Bubble xuất hiện luôn luôn bắt đầu từ việc thị trường quên mất nguyên tắc HRHR. Mọi người lao vào đầu tư và đầu cơ trong một Ponzi game vì họ chỉ nhìn thấy high return mà quên rằng đằng sau nó là high risk.

Market crash năm 1987 bắt nguồn từ sự bùng nổ của portfolio insurance do Hayne Leland và Mark Rubinstein phát minh ra từ đầu những năm 80. Nhờ có công cụ tài chính này, nhiều portfolio managers bỗng dưng thấy risk biến mất khỏi portfolio của mình với cái giá rất nhỏ trả cho các công ty bán portfolio insurance. Có điều insurance chỉ hiệu quả khi rủi ro không xảy ra trên diện rộng. Một khi systemic risk biến thành hiện thực, không một insurance scheme nào có thể bảo vệ được nhà đầu tư (xem thêm bài của Michael Lewis về cat bonds).

Đến cuộc khủng hoảng này, những công cụ tài chính mới như CDO, CDS cũng làm nhiều người quên đi khía cạnh risk của thị trường. Khi báo chí và giới "professionals" vào hùa với nhau tán tụng Great Moderation hay Death of Volatility, không ai nghĩ rằng điều này chẳng khác gì lực hấp dẫn Newton đã biến mất (nói đúng ra là có môt số permabear như Roubini đã lên tiếng cảnh báo, nhưng đây là thiểu số cực ít và chẳng ai thèm lắng nghe họ cho đến cuối năm 2007).

Vậy bài học rút ra ở đây là chừng nào bạn chưa tự mình bay lên khỏi mặt đất, nguyên tắc HRHR vẫn sẽ thống trị thị trường tài chính. Bất cứ cơ hội đầu tư nào hứa hẹn high return, đằng sau nó luôn luôn ẩn náu high risk.